Osmanlıdan Cumhuriyete Müfredat-I (İlkokul)

Mahir Südemen Hocamın anılarının bende uyandırdığı merakla, arşivlerden, Osmanlıdan benim öğrenciliğime kadar (1884 - 1960) ilkokul, ortaokul ve liselerde uygulanan müfredat programlarını (benim gibi merak edene ek malumat olarak) tarihe not düşmenin yararlı olacağını düşündüm.

1884 tarihli Maarif salnamesine göre ilkokul (ibtidai) düzeyinde okutulan dersler:

Birinci yıl: Elifba dersleri, Kıraat, Kitabet-i Kuraniye.

İkinci yıl: Akaid, Kur'an-ı Kerim, İlmihal, Hesap, İmla, Kitabet (yazı).

Üçüncü yıl: Kur'an-ı Kerim, Vazife-i Etfal, Kısas-ı enbiya, Malumat-ı diniye, Kısa Kavaid, Türkçe, Kitabet (yazı).

İkinci Meşrutiyet döneminde uygulanan 6 sınıflı ilkokul müfredatında Ziraat dersi mecburi imiş.

Osmanlı'nın son döneminde uygulanan ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında da yürürlükte kalan, 1915 tarihli "Mekatib-i İbtidaiye-i Umumiye Talimatnamesi"nde öngörülen, üç devreli ve altı sınıflı ilkokul müfredatı:

Cumhuriyet döneminde 1924 yılında hazırlanan ilk müfredat programında ilkokul süresi 5 yıla indirilmiş (haftada 26 saat):

Ancak bu program tam uygulanamamış ve yerine 1926 yılında, Haftada 4 gün, (sabah 3, öğleden sonra 2 saat toplam beş saat; 45 dakika ders, 15 dakika teneffüs), Çarşamba ve Cumartesi günleri ise sadece sabah üç saat olmak üzere toplam 26 saatlik müfredat uygulamaya alınmış:

1936 yılında önceki “İlkmektepler Müfredatı” yerine “Yeni İlkokul Müfredatı” yürürlüğe konmuş:

1948 tarihinde ilkokullar için hazırlanan program, Cumhuriyet tarihinde yürürlükte kalan, benim öğrenciliğimi de kapsayan en uzun (1968’e kadar) müfredat olmuş: ( İlave olarak, 1 Şubat 1949 tarih ve 70/54-26 sayılı genelgeyle 15 Şubat 1949 tarihinden itibaren, ilkokulların 4. ve 5. sınıflarında haftada ikişer saat olarak Din Bilgisi dersinin okutulmasını öngören uygulama yürürlüğe konmuş.)